Auteur: Lynn D'hondt
Het vertrouwen dat burgers schenken aan overheidsinstellingen - zoals het parlement, politie en Justitie - blijkt een belangrijk gegeven te zijn in de samenleving. Het heeft immers een sterke impact op het functioneren van deze instanties. Wanneer er geen vertrouwen is vanuit de bevolking in dergelijke instellingen zijn ze niet in staat om op een goede manier hun werk te verrichten. Daarnaast staat zonder vertrouwen de politieke democratie op de helling, vooral omdat de legitimiteit van de instelling in twijfel getrokken wordt. Legitimiteit gaat verloren wanneer vertrouwen afwezig is. Zonder legitimiteit riskeren overheidsinstellingen belangrijke middelen te verliezen, zoals bijvoorbeeld het naleven van de wet door de burger en participatie van de bevolking aan het politieke leven. (Van de Velde en Pauwels: 2010)
In heel wat recente literatuur wordt er gesteld dat het niet zo goed gaat met het vertrouwen dat de bevolking heeft in deze instellingen. Meer nog, er wordt zelfs gezegd dat politie en Justitie de laatste jaren in een ‘vertrouwenscrisis’ verkeren door een aantal gebeurtenissen die breed werden uitgesmeerd in de media. Voorbeelden hiervan uit de jaren ’80 en ‘90 zijn de zaak Dutroux, het onderzoek rond de Bende van Nijvel en het Agusta-schandaal. (Van Damme, Pauwels et al: 2010) Door de vele problemen en schandalen ontstonden steeds meer kritieken die resulteerden in een groots publiek debat. De periode na de vele schandalen betekende de start van een academische reflectie over het vertrouwen van de bevolking in dergelijke instellingen. Het werd duidelijk dat er nood was aan het ontwikkelen van kwaliteitsvolle meetinstrumenten, aangezien er geen betrouwbaar instrument voorhanden was om de opinies en attitudes van de bevolking in kaart te brengen. (Parmentier en Vervaeke: 2011)
Recente voorbeelden tonen aan dat er nog steeds sprake is van een mogelijke schending van het vertrouwen dat burgers in politie en Justitie stellen. Denk hierbij maar aan vrijlatingen van verdachten door procedurefouten, het laten verstrijken van de verjaringstermijn van een gerechtelijk dossier, de zaak rond Jonathan Jacob en ga zo maar verder. Deze ‘mistoestanden’ worden steeds breed uitgesmeerd in de media en zorgen ervoor dat de politie en het gerecht niet in een positief daglicht komen te staan. Dergelijke zaken brengen het imago van politie en vooral Justitie ernstige schade toe. (Van Damme, Pauwels et al: 2010)